نماز از دیدگاه عقل و وجدان دانلود کتاب
اگر مطالب برایتان مفید بود برای دانلود کتاب کامل از طریق لینک زیر اقدام فرمایید
http://ktbr.ir/b29657
دانلود کتاب کلید بهشت
برای اطلاع از هزینه ی تصویرگری و چاپ کتاب، تبدیل پایان نامه به کتاب، صفحه ارایی، چاپ کاتالوک و بروشور، طراحی جلد، طراحی پوستر تبلیغاتی و … با ما تماس بگیرید
09183775334
09120617283
0935475233
لینک کانال تلگرامی ما
لینک اینستاگرام
https://www.instagram.com/hosein_vash/
لینک سایر سایتهای ما
نماز از ديدگاه عقل و وجدان
يكي از حقوق انساني، سپاس از محبت و نيكي ديگران است. حتي اگر مسلمان نباشيم، احسان و نيكي ديگران به عهده ما مسئوليت تشكر مي‌گذارد. هرچه لطف و نيكي بيشتر و نيكي‌كننده بزرگتر باشد، تشكر هم بايد بيشتر و بهتر انجام گيرد. آيا كسي بيشتر ازخدا بر ما حق دارد؟ خير، چرا كه نعمت و نيكي او درباره ما بيشمار است و خودش نيز وجودي عظيم و فياض مي‌باشد. خداوند، ما را از يك سلول آفريد و هرچه نياز حيات ما بود، از قبيل: نور، حرارت، مكان، هوا ، آب، اعضاء، قوا، طبيعت گسترده، گياهان ، حيوانات، هوش، عقل ، عاطفه و… براي ما بدون هیچ منتی فراهم كرد و براي تربيت معنوي ما رسولان خويش را فرستاد و احكام سعادت‌بخش مقرر كرد و حلال و حرام، وضع نمود و (حيات مادي) و (حيات روحي) ما را از هر جهت، برخوردار از ابزار و وسايل كمال ساخت و همه شرايط رشد و بهروزي و سعادت دنيوي و اخروي ما را فراهم نمود. چه كسي بيش از خداوند به ما نيكي كرده، كه بيش از او شايسته اداي حق باشد؟ به قول سعدي هر نفسي كه فرو مي‌رود، ممد حيات است و چون برمي‌آيد، مفرح ذات، پس در هر نفسي دو نعمت موجود است و بر هر نعمتي شكري واجب. و باز هم می سراید:
از دست و زبان كه برآيد كز عهده‌ي شكرش به درآيد.
او ما را از هدايت انبياء و معصومين برخوردار ساخت. جهان و طبيعت را مسخر انسان كرد و به او قدرت بهره بردن از مواهب طبيعت و كشف رازهاي جهان و استفاده از آن درمسير فتح و زندگي خويش داد . برگ‌ها و گياهان، كربن هوا را مي‌گيرند و اكسيژن مي سازند. قطرات باران، هوا را صاف و سالم مي‌كند. نهنگ‌ها، ماهيان مرده درياها را مي‌بلعند تا آب‌ها بدبو نشوند. چشم‌هاي ما، هر لحظه، از زاويه‌هاي مختلف عكس‌هاي گوناگون و دقيق از همه چيز مي‌گيرند. اگر لبمان نرم نبود، قدرت حرف زدن نداشتيم. اگر اشك شور نبود، چشم ما كه از پي آفريده شده، خراب مي‌شد. اگر آب‌ها تلخ و شور بود، درختان نمي‌روييدند. اگر زمين، جاذبه نداشت و اگر فاصله خورشيد به ما نزديكتر بود، اگر هنگام تولد مكيدن را نمي‌دانستيم، اگر مهر پدر ومادر نبود و هزاران اگر ديگر ،آيا مي‌توانستيم به زندگي ادامه دهيم؟ البته نه درصدد برشمردن نعمت‌هاي خدائيم و نه از عهده آن برمي‌آييم كه خداوند خود فرمود: اگر نعمت‌هاي الهي را بشماريد مي‌توانيد آنها را به حساب آوريد. وظيفه انساني و وجداني ما ايجاب مي‌كند كه سپاس نعمت‌هاي الهي را ادا كنيم و به شكرانه آن همه نيكي، نماز بخوانيم و او را بپرستيم. نماز تشكر از خداوند است و هر انسان عاقل و با وجداني به لزوم نماز پي مي‌برد. وقتي يك انسان، در قبال وسیله یا هدیه کوچکی که به او می دهند، حق شناسي مي‌كند وخود را مدیون شخص یاری دهنده می داند،چگونه می تواند در قبال این همه لطف ونعمت پروردگار بی تفاوت باشد؟!!
شاخصه‌های اهمیت نماز
در تمام ادیان، نماز عبادتی است که وجود داشته و این نشان دهنده رکن بودن آن در دین است که وسیله‌ای برای تداوم ارتباط با خالق هستی و غرق نشدن در مشکلات مادی و منجلاب‌های گناه و فساد است، لذا امـام خـمـینی(ره) فرمود: این نمازهای پنج گانه که عمود دیـن و پـایـه مـحکم ایمان است و در اسلام چیزی بعد از ایمان به اهـمـیـت آن نـیـسـت، بـعد از توجهات نوریه باطنیه و صور غیبیه مـلکوتیه که غیر از حق تعالی و خاصان درگاه او کسی نداند، یکی از جـهـات مـهـمـی که در آن هست تکرار تذکر حق است ( با آداب و اوضـاع الهی که در آن منظور شده است )که رابطه انسان را با حق تـعـالـی و عـوالـم غیبیه محکم می‌کند و ملکه خضوع لله در قلب ایـجـاد کند و شجره طیبه توحید را در قلب محکم کند، به طوری که با هیچ چیز از آن زایل نشود (خمینی، 1368، ص 496).
در قرآن مجید که مجموعه راهنمایی ها و دستور العملهای زندگی سعادتمندانه بشریت آمده است، درباره خمس 1 آیه، درباره روزه 13 آیه، درباره حج 18 آیه و درباره زکات 23 آیه آمده است اما درباره نماز بیش از 122 آیه، نازل شده که طی آن اهمیت، احکام و مسایل مهم نماز مطرح گردیده است (صادقی اردستانی، 1374، ص12) .
آیاتی از قران در ارتباط با نماز
در ارزش و اهميت نماز همين بس كه خداى تبارك و تعالى در سوره مباركه توبه آيه پنج فرمود:
چون ماههاى حرام سپرى شود، مشركان را هر كجا كه بيابيد، دستگيرشان كنيد و آنها را محاصره كنيد و بر آنها در كمينگاهى بنشينيد. اما اگر توبه كردند و نماز را بپا داشتند و زكات دادند، راهشان را باز بگذاريد. بى گمان كه خداوند آمرزنده و مهربان است.
خداى سبحان دهها آيه ديگر را نظير آيه فوق در مورد اهميت اين عبادت بزرگ نازل فرموده و آن را از نشانه هاى اهل ايمان و انسانهاى شايسته معرفى نموده است (نجفی، 1380).
آیات مرتبط به مساله نماز در قرآن بسیار فراوان است. بعضی از آنها به اهمیت نماز و لزوم آن اشاره می کنند، بعضی دیگر به نماز در شرایط خاص و حکم آن ، بعضی به حالات بعضی از اشخاص در نماز اشاره دارد و بعضی دیگر به شرایط نماز، وقت نماز، آثار نمازو … اشاره می کند. خلاصه اینکه آیات مرتبط به نماز در قرآن بسیار است. و از ماده صلو (صلاه) 98 مرتبه در قرآن یاد شده است. همچنین حدود 900 بار کلمات و واژه‌هایی که مرتبط با نماز هستند، مانند: رکوع، سجده، وضو، مسجد، ذکر، عبادت و … در آن ذکر شده است.
در زیر به برخی از آیات اشاره می‌کنیم
«إِنَّنِی أَنَا اللهُ لا إِلهَ إِلّا أَنَا فَاعْبُدْنِی وَ أَقِمِ الصَّلاةَ لِذِکْرِی»[1] منم خداوند یگانه، معبودى جز من نیست. مرا پرستش کن و نماز رابراى یاد من بپادار.
«یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا قُمْتُمْ إِلَى الصَّلاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَ أَیْدِیَکُمْ إِلَى الْمَرافِقِ وَ امْسَحُوا بِرُؤُسِکُمْ وَ أَرْجُلَکُمْ إِلَى الْکَعْبَیْنِ وَ إِنْ کُنْتُمْ جُنُباً فَاطَّهَّرُوا وَ إِنْ کُنْتُمْ مَرْضى أَوْ عَلى سَفَرٍ أَوْ جاءَ أَحَدٌ مِنْکُمْ مِنَ الْغائِطِ أَوْ لامَسْتُمُ النِّساءَ فَلَمْ تَجِدُوا ماءً فَتَیَمَّمُوا صَعیداً طَیِّباً فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَ أَیْدیکُمْ مِنْهُ ما یُریدُ اللهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَرَجٍ وَ لکِنْ یُریدُ لِیُطَهِّرَکُمْ وَ لِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ»[2]اى کسانى که ایمان آورده اید! هنگامى که براى نماز بر مى خیزید، صورت و دستها را تا آرنج بشوییدو سر و پاها را تا برآمدگى روى پا مسح کنید. و اگر جنب باشید، خود را بشویید (و غسل کنید). و اگر بیمار یا مسافر باشید، یا یکى از شما از محل پستى آمده (و قضاى حاجت کرده)، یا با زنان آمیزش جنسى داشته اید، و آب (براى غسل یا وضو) نیافتید، بر زمین پاکى تیمم کنید، (به این طریق که) صورت (پیشانى) و دست هایتان را با آن مسح کنید، خداوند نمى خواهد شما را در تنگنا قرار دهد، بلکه مى خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام نماید، شاید شکر به جا آورید.
«فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّکاةَ فَإِخْوانُکُمْ فِی الدِّینِ وَ نُفَصِّلُ الْآیاتِ لِقَوْمٍ یَعْلَمُونَ»[3] اگر توبه کنند، و نماز را برپا دارندو زکات را بپردازند، برادر دینى شما هستند و ما آیات خود را براى گروهى که مى دانند (و مى اندیشند) شرح مى دهیم.
«إِنَّما یَعْمُرُ مَساجِدَ اللهِ مَنْ آمَنَ بِاللهِ وَ الْیَوْمِ الْآخِرِ وَ أَقامَ الصَّلاةَ وَ آتَى الزَّکاةَ وَ لَمْ یَخْشَ إِلَّا اللهَ فَعَسى أُولئِکَ أَنْ یَکُونُوا مِنَ الْمُهْتَدینَ»[4] مساجد خدا راتنها کسى آباد مى کند که به خدا و روز بازپسین ایمان آورده، و نماز را برپا دارد، و زکات را بپردازد، و جز از خدا نترسد. امید مى رود آنها از هدایت یافتگان باشند.
«أَلَّذِینَ یُقِیمُونَ الصَّلاةَ وَ یُؤْتُونَ الزَّکاةَ وَ هُمْ بِالْآخِرَةِ هُمْ یُوقِنُونَ»[5] همان کسانى که نماز را برپا مى دارند، و زکات را مى پردازند و آنها به آخرت یقین دارند.
«قُلْ لِعِبَادِیَ الَّذِینَ آمَنُوا یُقِیمُوا الصَّلاةَ وَ یُنفِقُوا مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ سِرّاً وَ عَلانِیَةً مِنْ قَبْلِ أَنْ یَأْتِىَ یَوْمٌ لا بَیْعٌ فِیهِ وَ لا خِلالٌ»[6] به بندگان من که ایمان آورده اند بگو نماز را برپا دارند و از آنچه به آنها روزى داده ایم، پنهان و آشکار، انفاق کنند، پیش از آن که روزى فرارسد که در آن، نه داد و ستدى است و نه دوستى. (نه با مال مى توانند از کیفر خدا رهایى یابند، و نه با پیوندهاى مادى)
«اُتْلُ ما أُوحِیَ إِلَیْکَ مِنَ الْکِتابِ وَ أَقِمِ الصَّلاةَ إِنَّ الصَّلاةَ تَنْهى عَنِ الْفَحْشاءِ وَ الْمُنْکَرِ وَ لَذِکْرُ اللهِ أَکْبَرُ وَ اللهُ یَعْلَمُ ما تَصْنَعُونَ»[7] آنچه را از کتاب (آسمانى) به تو وحى شده تلاوت کن، و نماز را برپا دار، که نماز (انسان را) از زشتیها و اعمال ناپسند باز مى دارد، و یاد خدا بزرگتر (و برتر) است و خداوند آنچه را انجام مى دهید مى داند.
«وَ أَقِیمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّکاةَ وَ أَطِیعُوا الرَّسُولَ لَعَلَّکُمْ تُرْحَمُونَ»[8] و نماز را بر پا دارید، و زکات را بدهید، و پیامبر را اطاعت کنید تا مشمول رحمت شوید.
«أَقِمِ الصَّلاةَ لِدُلُوکِ الشَّمْسِ إِلى غَسَقِ اللَّیْلِ وَ قُرْآنَ الْفَجْرِ إِنَّ قُرْآنَ الْفَجْرِ کانَ مَشْهُوداً»[9] نماز را از زوال خورشید (هنگام ظهر) تا نهایت تاریکى شب (نیمه شب) برپادار و همچنین قرآن فجر (نماز صبح) را، چرا که قرآن فجر، مشهود (فرشتگان شب و روز) است.
«حافِظُوا عَلَى الصَّلَواتِ وَ الصَّلاةِ الْوُسْطى وَ قُومُوا لِلّهِ قانِتینَ»[10] در انجام (به موقع و کامل) همه نمازها و (به خصوص) نماز وسطى (نماز ظهر) کوشا باشید و از روى خضوع و اطاعت، براى خدا به پاخیزید.
از آنجایی که اشاره به نماز در آیات قران بسیار زیاد است لذا فقط سوره و آیه هایی که به نماز اشاره کرده اند را در زیر می آوریم.
(بقره/3،43،45،83،110،125،150،153،177،277،239)؛ (نساء/43،77،101-103،142،162)؛ (مائده/12،55،58،91،106)؛ (انعام/72،92،162)؛ (اعراف/31،170)؛ (انفال/3،35)؛ (توبه/5،54،71،84،108)؛ (یونس/87)؛ (هود/87،114)؛ (رعد/22)؛ (ابراهیم/37،40)؛ (اسراء/110)؛ (مریم/31،55،59)؛ (طه/132)؛ (انبیاء/73)؛ (حج/41،35،78)؛ (مؤمنون/2،9)؛ (نور/37،58)؛ (شعراء/218)؛ (نمل/3)؛ (روم/31)؛ (لقمان/17)؛ (احزاب/33)؛ (سباء/13)؛ (فاطر/18،29)؛ (ص/21، 32)؛ (شوری/38)؛ (مجادله/13)، (جمعه/9و10)؛ (معارج/22و23،34)؛ (مزمل/20)؛ (مدثر/43)؛ (قیامت/31)؛ (اعلی/15)؛ (علق/10)؛ (بینه/ 5)؛ (ماعون/4و5)؛ (کوثر/2)
اشاره به نماز در چندین سوره قران نشان از جایگاه و اهمیت والای نماز در پیشگاه خداوند دارد به همین سبب پیامبر اکرم فرموده اند
در مورد نماز پیغمبر اکرم فرمود و یا ائمه اطهار فرمودند [11]« الصلوة عمود الدین » (حر عاملی، ج 3، ص 23، ح 13). نماز عمود خیمه دین است یعنی اگر دین را به منزله یک خیمه بر پا شده ای بدانیم که هم چادر دارد و هم طناب و هم حلقه و هم میخی که بزمین کوبیده اند و هم عمودی که آن خیمه را بر پا نگاه داشته است ، نماز به منزله عمود این خیمه بر پا شده است .
ب) اهمیت نمازدرکلام وافعال معصومین (ع)
1ـ نماز، اولین پرسش: پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «ستون دین، نماز است و از میان اعمال انسان در رستاخیز، نماز نخستین عملی است که مورد رسیدگی قرار می گیرد اگر صحیح بود، سایر اعمال نیز مورد توجه قرار خواهد گرفت و اگر نه باقی اعمال نیز مردود خواهد بود» (مجلسی، ؟ 13، ج82، ص227).
2ـ نماز، جامعترین عبادتها: امام صادق (ع) می فرماید: هیچ عملی معادل نماز نیست زیرا نماز جامع ترین، معتبرترین و بالاترین عبادت و خدمت است[12] (مجلسی، ؟ 13، ج82، ص219).
3ـ نماز، ریشه دین: پیامبر اکرم (ص) می فرماید: «دین اسلام مثل درختی است که ایمان تنه آن و نماز ریشه های آن است (مجلسی، ؟ 13، ج82، ص213).
4ـ نماز، بهترین وسیله تقرب: معاویة بن وهب از امام صادق (ع) سئوال می کند، بهترین چیزی که بندگان به وسیله او، به خداوند نزدیک می شوند، چیست و محبوبترین وسیله تقرب، در نزد خداوند کدام است؟ حضرت جواب دادند، بعد از معرفت خداوند، برای تقرب به خدا عملی بهتر از نماز نمی شناسم آیا به عیسی بن مریم نگاه نمی کنی که فرمود: خداوند به من نماز و زکات را سفارش کرده که تا زنده ام آنها را بپا دارم (فیض کاشانی، 1362 – 1361)، ج1، ص 339)
5ـ نماز، ستون دین: امام باقر (ع) می فرماید: نماز ستون دین است، مَثَل آن همانند ستون خیمه است که وقتی استوار باشد، میخها و طنابها پا برجاست و هرگاه ستون آن کج و شکسته شود. هیچکدام از آنها استوار نمی ماند (مجلسی، ؟ 13، ج82، ص234).
در روایات نیز تنها در 2 کتاب وسائل الشیعة و مستدرک الوسائل حدود 59 هزار روایت از معصومین(ع) نقل شده است که مربوط به تمام ابواب فقهی است؛ یعنی 52 باب فقهی و از این تعداد روایات 19 هزار آن مربوط به نماز است، یعنی حدود یک سوم روایات نیز مربوط به نماز است.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: «قَالَ لِلصَّلَاةِ أَرْبَعَةُ آلَافِ حَدٍّ»؛ نماز 4 هزار حد دارد (کلینی، 1365، ج 3، ص272)، شهید ثانی در تبیین حدیث فرموده است: مراد از 4 هزار حد، واجبات و مستحبات نماز است که واجبات آن هزار عدد است که شهید کتاب «اَلفِیه» را برای آن نوشته و مستحبات آن 3 هزار است که کتاب «نَفلیه» را برای آن تألیف کرده است
ج) اهمیت نماز، در خود نماز
نماز، انسان بی نهایت کوچک را، با آفریدگار بی نهایت بزرگ پیوند می دهد و بهترین تبلور خضوع جان در برابر جانان است. نماز، عالیترین نمایش عبودیت و بندگی خداوند است که با کلام و اعمال، عمل، قلب و روح انسان و پرستش او را به نمایش می گذارد که هیچ یک از واجبات دیگر، از چنین ویژگی، برخوردار نیست زیرا، هر رکن و اجزائی از نماز، حکایت کننده ی بابی از ابواب معارف و تقرب به خداوند را، در بر دارد.
1ـ سوره حمد تبیین اصول دین: در نماز، سوره حمد خوانده می شود که از طرفی دو اصل اعتقادی هر مسلمانی را تشکیل می دهد و از طرف دیگر طبق حدیثی که از پیامبر (ص) وارد شده، ارزش و محتوای سوره حمد هم وزن و هم سنگ با کل قرآن کریم شمرده شده است.
2ـ رکوع: رکوع در نماز، از بهترین نوع اظهار بندگی است. کسانی به خداوند نزدیک می شوند که در اظهار ادب، کوتاهی نکرده باشند. امام صادق (ع) می فرماید: و فی الرکوع ادبٌ و فی السجود قربٌ و من لا یحسن الادب لا یصلح القرب(مجلسی، ؟ 13، ج82، ص 108).
در رکوع نماز ادب است و در سجودش قرب و هر که ادب را نیکو به جا نیاورد، شایسته قرب نیست.
3ـ سجود: سجده، نشان تذلل و خاکساری در برابر خداوند وعالیترین درجه عبودیت است، زیرا انسان با سجده، خود را همرنگ با هستی می کند، قرآن می فرماید: تمام آنچه در آسمان و زمین وجود دارد برای خدا سجده می کند.[13]
4ـ تشهد: در تشهد، گواهی به یگانگی خداوند و رسالت پیامبر اکرم (ص) در کنار هم آمده است که پیوند نبوت و رهبری را با توحید و عبودیت می رساند ، در حمد با زبان جمع، اظهار عبودیت و استعانت می کردیم، ولی در تشهد به صورت انفرادی. شاید گویای این باشد که این گواهی را هر کس باید با آگاهی و اعتقاد عمیق خود اظهار بدارد و بیعت خویش را به خدا و رسول او تجدید نماید.(قرائتی، 1374، ص 186ـ172)
در ادامه سایر شاخصه های اهميت نماز را بررسي می كنيم تا بدانيم چرا تا اين حد بر نماز اصرار شده است.
[1] – طه/14
[2] – مائده/6
[3] – توبه/11
[4] – توبه/18
[5] – لقمان/4
[6] – ابراهیم/31
[7] – عنکبوت/45
[8] – نور/56
[9] – اسراء/78
[10] – بقره/238
[11]. ( چون هم در کلمات رسول اکرم هست و هم در کلمات ائمه )
[12] . ان طاعة الله خدمته فی الارض فلیس شیءٌ من خدمته بعدل الصلاة
[13] – نمل / 49
پاسخ دهید